Wat is stress?

Iedereen kent het. “Stress”.

Als ik je vraag om wat associaties op te schrijven met stress, wat schrijf je dan op?

…

Haast?

Drukte?

Onmacht?

…

Of juist focus,

prestatie

en

actie?!

We ervaren stress vaak als negatief, maar stress is ook nodig voor competitie en tijdens bootcamp trainingen.

Stress heeft zowel positieve als negatieve gevolgen, zowel accuut als op lange termijn. Maar wat is stress precies? Hoe definieër je stress?

Er is nog geen goede definitie is voor stress. We weten tevens niet goed hoe we stress kunnen meten.

Stress is het best te omschrijven met ‘spanning’. Dit kan leiden tot veranderingen op verschillende niveau’s:

• lichamelijk/biologisch
• subjectief/emotioneel
• denken en cognitief
• overte, waarneembaar gedrag

Stress heeft een evolutionaire functie. Door stress te ervaren, maken we adrenaline, nor-adrenaline, cortisol en andere hormonen aan die ons scherp en gefocust maken. In tijden waarbij we moeten jagen voor ons eten en moeten vluchten voor een roedel wolven, zijn die fysiologische reacties op stress van groot belang. Tegenwoordig kan die stress ons helpen om scherp te blijven in een sales-gesprek, sport-wedstrijd of tijdens rijlessen.

Stressoren

Stress ontstaat niet vanzelf; stress ontstaat na blootstelling aan ‘stressoren’.

Een stressor is een ‘spanning gevende factor‘ die zorgt voor het aanmaken van stresshormonen. Een stressor kan echt van alles zijn;

van het terugkrijgen van een examen-beoordeling (accute, korte termijn stress), dit heeft waarschijnlijk nauwelijks gevolgen voor de lange termijn,

tot het aanrijden van een kind (dit kan een zeer traumatische gebeurtenis zijn, een zogenaamd ‘life event’) wat je langdurige stress oplevert.

De mate waarin we stress ondervinden van een stressor, heeft te maken met de ervaring van de individu.
De ervaring van een individu is afhankelijk van:

• beleving & interpretatie (hoe ‘ernstig’ is het probleem? in hoeverre denk je om te kunnen gaan met het ‘probleem’?)
• omgeving (hoe gaat je omgeving om met het probleem? wat voor rol speelt je omgeving in het probleem/oplossing?)

De ‘coping-stijl’ (=hanteringstijl) van iemand is hierbij heel belangrijk; hoe ga je om met een probleem? Wat voor stresshantering heb jij ingebouwd? 

De weg die iemand inslaat bij moeilijkheden is de coping-stijl. 

Coping stijlen

Er zijn verschillende coping-stijlen:

• Vermijdend,
• Probleem actief aanpakken,
• Sociale steun zoekend
• Afwachtend
• Afleiding zoekend
• Depressief/verslagen reageren
• Emoties en boosheid uiten
• Geruststellende gedachtes

In verschillende situaties hebben we verschillende coping-stijlen,  maar sommige copingstijlen zijn ongeschikt of onhandig in sommige situaties. 

Emoties en boosheid uiten als je hoort van je huisarts dat je vandaag te ziek bent om naar je werk te gaan, zal niets oplossen.

Vanwege de grote werkdruk even een paar dagen vakantie nemen (vermijdend/ afleiding zoeken), kan precíes de juiste oplossing zijn. Het kan ook de problemen verergeren.

Even een moment van rust kan soms helpen tegen stress.

De ene coping-stijl is dus niet per definitie beter dan de ander; het is afhankelijk van de de situatie.

We beschikken allemaal over de verschillende coping-stijlen, maar welke coping-stijlen we toepassen bij stress-situaties is bij ieder persoon anders.

Het trainen van de juiste coping-stijl bij stressoren, is heel effectief en belangrijk voor het verminderen van ervaren stress en de ziekten die er op kunnen volgen. Stress zorgt namelijk niet alleen voor een gehaast en gespannen gevoel, maar kan ook leiden tot onder andere (onnodig) aangespannen/verkrampte spieren, een verslechterd humeur (wat weer effect heeft op ons gedrag, zoals wat we eten) en verandering in onze hormoonafgifte (die bepaald gedrag stimuleren of juist verminderen).

Stress kan onschuldig blijven, maar ongecontroleerde stress kan op lange termijn leiden tot ernstige ziekten. Denk aan het verlies van een levenspartner, of het continue gevoel de werktaken en tijdsdruk niet aan te kunnen. Stress kan op lange termijn bijdragen aan het ontstaan van een depressie tot aan verschillende vormen van kanker.

Het is dus belangrijk dat we stress kunnen verminderen of managen/handlen.

Hoe stress, stress kan verergeren

Stel je voor dat je de hele dag door de stress je spieren onnodig hard aanspant; dan is het vanzelfsprekend dat je dood-moe bent na een dag werken. Geen wonder dat je moeite hebt met het kiezen voor een gezonde maaltijd of dat je besluit om sporten over te slaan.

Vervolgens voel je je slecht over je ongezonde keuzes en dat wordt een op zichzelf staande stressor.

Stress kan je gedrag beïnvloeden en dat gedrag kan een stressor vormen. Zo beland je in een vicieuze cirkel.

Gelukkig kunnen we dit veranderen. Met de juiste mindset (geloven dat er iets te veranderen is), de juiste coping-stijl en een geschikte oplossing voor het probleem, kunnen we de vicieuze cirkel doorbreken.
Hoe dat moet, aan de hand van een aantal voorbeelden, vind je in vervolgartikelen!

Referenties:

http://www.encyclo.nl/begrip/stressor

http://www.humanstress.ca/stress/what-is-stress/stressors.html