Het geluid in de discussie over in hoeverre gemeenten en de overheid moeten ingrijpen op de Amerikanisering van onze eet-cultuur en het straatbeeld wordt luider. Happy meals of Buckets zijn al jaren niet meer weg te denken op kinderfeestjes, maar daar komen nu ook Dunkin’ Donuts en Taco Bell bij. En wij gaan er niet alleen op kinderfeestjes naar toe. Ook tijdens een dagje shoppen.
En na een lange werkdag.
En na het sporten.
Fastfood is een gewoonte geworden voor veel mensen.
Een consumptiemaatschappij die uit de hand is gelopen
Nederland is al veel langer een voorbeeld voor wat men bedoelt met een ‘consumptiemaatschappij’, maar fastfoodketens met steeds groter wordende porties zijn toch wel duidelijke indicatoren voor dit fenomeen. Wij wíllen meer, dus we kríjgen meer. Het gevolg is een steeds ‘groter’ wordende bevolking. Letterlijk en figuurlijk.
Er worden door grote merken miljoenen euro’s per jaar gestoken in de wetenschap van sociale economie, psychologie en neurowetenschappen. Dit doen ze niet voor niets. De wetenschap wordt ingezet om te kunnen achterhalen hoe men tot aankoopgedrag kan worden gedreven, zonder dat wij, de consumenten, door hebben hoe sterk ons gedrag wordt beïnvloed. We maken dagelijks meer dan 200 voedingsgerelateerde keuzes per dag en met de huidige staat van voedselverwarring onder de ‘gewone man’, misleidende marketing en continue beschikbaarheid van snelle hapjes is het geen wonder dat we tegenwoordig eerder te dik zijn dan dat we een gezond gewicht hebben. Onze biologie en hersenen zijn niet opgewassen tegen de obesogene omgeving waarin we leven. Sterker nog, de strategieën die worden ingezet maken dankbaar gebruik van de ‘wiring’ in onze hersenen om ons onbewust aan te zetten tot -voor de verkoper- gewenst gedrag.
Moet de overheid zich hiermee bemoeien?
Niet alleen de grote marketeers zijn bewust van de ’trucs’ en ‘strategieën’ die ingezet kunnen worden om ons gedrag te beïnvloeden. Dat kan de overheid ook, ten gunste van volksgezondheid. De overheid kan daarnaast via wetgeving bepaalde strategieën, ingezet om de consument aan te zetten tot ongezond aankoopgedrag, dwarsbomen.
Helaas wordt dit door veel mensen als betutteling en bemoeienis gezien. Ik denk dat zij de ernst en macht van toegepaste wetenschappen rondom marketing op ons gedrag niet begrijpen of onderkennen. Ons gedrag is beïnvloedbaar, de strategieën worden toegepast en dat heeft ontzettend veel (negatieve) invloed op onze gezondheid.
De consument mag daarom wat mij betreft geholpen worden, door ingrijpen van de overheid, want zo ‘vrij’ zijn we niet in onze keus. Als er alleen nog maar snoepautomaten op treinstations staan en overal op het station advertenties staan geplaatst die ons herinneren aan onze ’trek’… Dan staan de meeste mensen niet eens stil bij hun onbewust geforceerde gedrag wanneer ze 2 euro voor een zakje drop in de automaten gooien.
Een bakje zelfgemaakte salade meenemen is natuurlijk een fantastische oplossing die een individu zou kunnen toepassen in bovenstaande situatie -en op die manier kunnen we ons gewicht grotendeels zelf in de hand houden- maar zo ver zijn we nog niet op grote schaal. Feit: de meeste mensen bereiden zich niet voor op een strijd met onze obesogene omgeving.
We zullen mensen er dus bewust van moeten maken dat ze überhaupt van de strijd afweten, en we moeten ze vervolgens helpen met blijvende gedragsverandering om de strijd te winnen. Dit is héél complex maar ideaal… Maar zo ver zijn we nog niet.
Op dit moment is het gewenst dat mensen in bovenstaande situatie voortaan ‘ge-nudged’ [=een onbewust duwtje in de goede richting] worden tot het maken van een gezonde keus. En dat die gezonde keus beschikbaar(der) is. Daarin kan de overheid heel goed helpen.
Nuance
Ik begrijp de angst dat de ‘overheid ons de les leest’, maar het is simpelweg niet een kwestie van onze vrij wil tegenover het aanbod. Onze vraag kan tegenwoordig namelijk onbewust worden beïnvloed door het aanbod. Wij worden door een veel te sterke marketing-machine gedreven tot overconsumptie en daar is veel kennis, bewust-wording en wilskracht voor nodig om tegen te strijden.
Eerlijk is eerlijk… Ik ben de ‘grote merken’ dankbaar voor hun investeringen in eerder genoemde wetenschappen, want kennis kan ook in het voordeel van volksgezondheid worden ingezet. Zo worden mensen beïnvloed met piano trappen om meer te bewegen, lijnen die ons richting de trap sturen en nog veel meer toepassingen die ‘nudging’ genoemd worden. Zo heb ik zelf een klein experiment uitgevoerd tijdens mijn studie, bij een groep van 25 ICT-ers, waarin ik tijdens een lunchpauze karaffen water op tafel zette. Normaal stond er alleen maar fris op tafel tijdens de lunchpauze en dan dronk er maar 1 werknemer water.
Tijdens de lunch pauze waarin ik men onbewust probeerde te beïnvloeden, gingen er 3 karaffen water op.
Zo werden de werknemers gestimuleerd water te drinken, zonder dat zij bewust hun gedrag moesten beïnvloeden. Dit soort toepassingen van onbewust gedrag en omgeving beïnvloeden zijn juist weer gunstig voor de gezondheid.
Daarnaast ben ik een groot fan van goede branding en marketing. Ik vind het ook zeker niet ‘oneerlijk’ of ‘slecht’ dat bedrijven met lucratieve ideeën, meer geld verdienen. Ik vind sommige aspecten zelfs inspirerend.
Maar mijn grootste passie is mensen helpen en Nederland gezonder maken. En daar wil ik voor strijden.
En dan kunnen we niet om de feiten heen. We worden enorm beïnvloed door onze obesogene omgeving, we verliezen massaal de strijd tegen ongezondheid en overgewicht en het is tijd dat hier verandering in komt. De overheid is een van de machtige spelers die hier een belangrijke rol in kan spelen.
De overheid moet in gesprek (blijven) gaan met experts om consumenten te beschermen en de volksgezondheid te verbeteren. En wat mij betreft mag de overheid dan ook adequaat en ten behoeve van de volksgezondheid ingrijpen. Adequaat en transparant, dus niet zo’n initiatief als een ‘betere keus vinkje’. Een stop-licht systeem zoals in het Verenigd Koninkrijk werkt bijvoorbeeld goed.
Hoe denk jij hierover? Zijn er nog vragen? Vond je dit artikel informatief? Laat vooral een reactie achter en ga het gesprek aan!
Wil je met ons werken aan jouw gewicht, fitheid of gezondheid? Dat kan door een gratis proefles bootcamp in Diemen te volgen!
Ik wil er voor de duidelijkheid en voor de context aan toevoegen dat we op individueel niveau overgewicht kunnen bestrijden of voorkomen. We zijn niet volledig afhankelijk van onze omgeving- we worden er simpelweg door beïnvloed. De titel van dit artikel is dan ook zwart-witter dan de waarheid en is bedoeld om te prikkelen.
Ik heb mijn kennis voor een groot deel vergaard vanuit wetenschappelijke papers en het lezen van het werk van veel experts.
Enkele interessante en relevante leestips:
Prof. Brian Wansink, Prof. Stephan Guyenet houden zich bezig met de obesogene omgeving en hoe Amerikanen zich hier tegen kunnen wapenen.
Prof. Adam Gazalley schrijft interessante boeken over hoe technologie onze hersenen beïnvloedt tot bepaald gedrag.
David Hoffeld houdt zich bezig met hoe bedrijven sales kunnen maken door potentiële klanten te benaderen op een manier dat de hersenen makkelijker over gaan tot aankoopgedrag.
Voor een completer beeld van wat van invloed is op ons lichaamsgewicht, zie deze afbeelding. Het is een heel complex onderwerp.
POST REPLY